Hoe schrijf ik een goede toespraak voor een uitvaart?
Om een afscheidsceremonie zo persoonlijk mogelijk te maken is het mooi als familie, vrienden of andere naasten het woord willen nemen. Maar voor velen blijkt dat toch lastig. Veelal is men bang dat emoties te hoog oplopen en hij/zij geen woord meer uitgebracht krijgt. Dus een overgroot deel begint er al niet aan. En als men dan toch besloten heeft een toespraak te willen houden blijkt het lastig iets op papier te krijgen. Want waar begin je? En waar moet je het allemaal over hebben…er is zoveel!
Waarmee beginnen?
Voordat je begint met het schrijven van de toespraak kun je het beste eerst een aantal zaken op een rijtje zetten. Het gaat hier om feiten en materialen die de basis kunnen worden van de tekst. Een paar voorbeelden van zaken die je zou kunnen verzamelen:
- Wat waren de hobby’s van de overledene?
- Waar was de overledene erg goed in?
- Was de overledene ergens fan van (bijvoorbeeld een voetbalclub of muziek)?
- Was de overledene aangesloten bij een vereniging (bijvoorbeeld sportclub, buurthuis etc.)?
- Verzamel foto’s, kaarten, brieven en e-mails die de overledene je stuurde.
- Verzamel zaken die belangrijk waren voor jou en de overledene (iets dat voor jullie een speciale betekenis had).
- Haal informatie uit internetprofielen van de overledene.
- Vraag andere nabestaanden wat zij speciaal vonden aan de overledene.
- Wat was de belangrijkste gebeurtenis in het leven van de overledene.
- Bedenk wat jouw persoonlijke relatie met de overledene was, wat bond jullie?
- Had de overledene een huisdier waar hij/zij veel om gaf?
- Verzamel ook vaste gegevens zoals geboorte- en sterftedatum, waar de overledene woonde en heeft gewoond, had de overledene een partner/kinderen etc.
- Wat voor beroep had de overledene?
Tip! Verzamel voor het schrijven feiten en materialen die de basis kunnen worden van de tekst
Kiezen van vorm en tone of voice
Voordat je daadwerkelijk gaat schrijven zijn er nog een aantal dingen waar je rekening mee kunt houden. Het gaat om de keuze van de vorm, maar ook om een aantal zaken die je wel of juist beter niet kunt doen.
- Schrijf in je eigen taal. Voorkom dat je woorden opschrijft die je normaal gesproken niet gebruikt. Dat maakt het herkenbaarder en makkelijker voor te dragen.
- Bepaal een thema, een soort van rode draad die in het verhaal een aantal keren terug komt. Dit kan een karaktertrek zijn van de overledene.
- Richt je in de toespraak niet de hele tijd rechtstreeks tot de overledene. Je kunt je in het begin en aan het einde rechtstreeks tot de overledene richten, maar probeer het daarbij te houden. Wanneer je je de hele tijd rechtstreeks tot de overledene richt kun je per ongeluk een beeld creëren alsof je een exclusieve band hebt met de overledene. Daarnaast kan het voor de andere aanwezigen zo overkomen alsof je vergeet dat jij niet de enige bent die afscheid neemt van de overledene.
- Spreek de aanwezigen toe.
- Maak er bij voorkeur een echt persoonlijk verhaal van. Maak gebruik van je eigen ervaringen en gevoelens. Gebruik bij voorkeur geen standaard teksten die kant-en-klaar zijn over te nemen van internet of uit boeken.
- Gebruik van humor in de toespraak is prima (je weet zelf het beste of dit bij de overledene past of niet).
- Als je iets over jezelf vertelt doe dat dan alleen in relatie tot de overledene.
- Maak er een beknopt verhaal van, het is zeker niet zo dat je de complete levensloop van de overledene naar voren hoeft te brengen. Het is dus belangrijk dat je uit alle verzamelde materialen en informatie een paar dingen naar voren haalt. Een toespraak bij een uitvaart duurt doorgaans niet langer dan vijf minuten, korter mag natuurlijk ook.
- Schrijf de hele tekst uit en print deze in een voor jou prettig leesbaar lettertype. Gebruik geen steekwoorden, ook niet als je doorgaans een hele goede spreker bent. Door alle emoties loop je de kans dat je de weg kwijt raakt in het verhaal.
- Lees de tekst voor de uitvaartplechtigheid verschillende keren hardop voor. Wanneer je niet in staat bent om de tekst zelf voor te lezen kun je anderen of de uitvaartverzorger vragen de tekst voor te lezen.
Het schrijven van de afscheidstoespraak
Zoals eerder gezegd is het dus belangrijk dat je er een persoonlijk verhaal van maakt. Wanneer je een verhaal uit de grond van je hart schrijft zal de tekst in principe altijd goed zijn. Tijdens het schrijven kun je nog rekening houden met de volgende aandachtspunten:
- Probeer te omschrijven wat de overledene heeft bereikt. Denk aan de kinderen die hij of zij achterlaat, maar het mogen ook prestaties zijn. Probeer te vertellen wat de overledene achterlaat.
- Gebruik anekdotes die passen bij de overledene en die voor de aanwezigen ook herkenbaar zijn.
- Vertel over je gevoelens. Misschien ben je boos omdat de overledene zo vroeg heen moest gaan of ben je juist opgelucht voor de overledene dat er een einde is gekomen aan het lijden.
Je mag ook gerust ingaan op de lastige trekjes van de overledene, dit maakt het verhaal herkenbaar en het maakt het levensecht.
Als er uit het verleden nog iets speelt tussen jou en de overledene waar je nog boos over bent dan kun je dat beter niet opnemen in de tekst. Een afscheidstoespraak is niet het geschikte moment om oude rekeningen te vereffenen.
Houd er goed rekening mee dat je een toespraak schrijft voor de nabestaanden, zij zijn de mensen die de tekst horen. Sommige delicate of intieme zaken kunnen anderen kwetsen, probeer dat dus te voorkomen.
Je kunt in je tekst gebruik maken van toepasselijke teksten of citaten van anderen. Dat kan een citaat zijn uit het lievelingsnummer van de overledene of uit zijn of haar favoriete boek. Maar het kan ook een uitspraak zijn van een persoon of een passage uit de Bijbel.
Controleer de door jou opgeschreven data en namen op juistheid. Als je het zelf niet helemaal zeker meer weet kun je anderen vragen om je daarbij te helpen.
Wanneer je in de tekst andere mensen wilt bedanken (bijvoorbeeld voor de hulp in de laatste levensfase) dan is het wel belangrijk dat je goed controleert of je wel iedereen noemt. Wanneer je een naam vergeet kan dit als heel pijnlijk worden ervaren. Je kunt dit natuurlijk ook voorkomen door te vermelden dat je iedereen wilt bedanken voor alle steun, liefde en vriendschap. En daarbij geen namen noemt omdat je niet wilt dat je per ongeluk iemand zou vergeten.
Ten slotte
Het is altijd aan te raden om de ceremoniebegeleider een kopie van de toespraak vooraf te geven. Hij/zij zal jou het woord geven tijdens de dienst en kan indien je, bijvoorbeeld vanwege oplopende emoties, de toespraak niet kunt afmaken te hulp komen. Indien er meerdere sprekers zijn is het handig met de ceremoniebegeleider te bespreken wie globaal welk onderwerp in zijn toespraak bespreekt. Dit om te voorkomen dat meerdere sprekers hetzelfde vertellen.
Als er liever niemand het woord neemt betekent nog altijd niet dat er een man overboord is of de dienst niet persoonlijk gemaakt kan worden. Een goede ceremoniebegeleider kan deze taak overnemen en zal op basis van persoonlijke gesprekken met nabestaanden ook een mooie persoonlijke toespraak kunnen houden. Uiteraard is het mogelijk dat je het doe-het-zelf-pakket uitbreidt met een van onze uitvaartsprekers.
