Na een overlijden moet er veel geregeld worden aan administratieve, organisatorische en financiële zaken. Bovendien moet de erfenis worden afgewikkeld zoals in het testament is vastgelegd. Voor al deze taken wordt vaak in het testament een executeur aangesteld.
WIE MAG ALS EXECUTEUR OPTREDEN?
U kunt zelf bepalen wie u als executeur wilt benoemen. Bedenk echter wel dat deze rol een behoorlijke belasting voor diegene betekent. U kunt ook een notaris of een accountant in uw testament benoemen als executeur, maar de kosten die hieraan verbonden zijn kunnen al snel flink oplopen. Deze kosten worden direct uit uw erfenis betaald en komen dus in mindering op wat uw erfgenamen van u krijgen.
Is er geen executeur benoemd, dan zijn het de erfgenamen die gezamenlijk voor de afwikkeling van de erfenis moeten zorgen. Dit is in veel gevallen een onwenselijke oplossing. Met het afhandelen van een erfenis en alle andere zaken die bij een overlijden komen kijken, is flink wat tijd gemoeid. Daarnaast vraagt het om een professionele benadering en juridische, fiscale en financiële deskundigheid. Het is een idee om na te denken over het benoemen van een professionele executeur.
WAT DOET EEN EXECUTEUR?
De executeur leidt de afwikkeling van de erfenis in goede banen. Volgens de wet heeft een executeur twee belangrijke taken:
- Het beheren van (de goederen van) de nalatenschap.
- Het betalen van de schulden van de nalatenschap.
Het doel hiervan is dat de erfenis vervolgens verdeeld kan worden onder de erfgenamen. De executeur moet er dus eigenlijk voor zorgen dat elke erfgenaam het geld of de goederen krijgt waar hij recht op heeft.
In de praktijk komt het erop neer dat de executeur zorgt voor:
- het beheer van de erfenis
- het vertegenwoordigen van de erfgenamen
- het aanwijzen van een boedelnotaris
- het opmaken van de boedelbeschrijving
- het aanschrijven van de schuldeisers
- het informeren van een eventuele legataris en het uitkeren van het legaat
- het voldoen van de schulden van de erfenis
- het te gelde maken (verkopen) van goederen van de nalatenschap als dat nodig is om de schulden van de nalatenschap te voldoen
- het doen de aangifte voor het successierecht (de executeur is aansprakelijk voor de voldoening van de aanslag successierechten)
- het verschaffen van inlichtingen over de uitoefening van zijn taak aan de erfgenamen
BEHEERSEXECUTEUR OF BEGRAFENISEXECUTEUR?
Een executeur met de bevoegdheden en verplichtingen die de wet de executeur standaard geeft, wordt wel een beheersexecuteur genoemd. Maar het is mogelijk dat de overledene in zijn testament de bevoegdheden van de executeur inperkt.
Zo kan de overledene bijvoorbeeld in zijn testament bepalen dat de executeur niet bevoegd is om het beheer van de erfenis te voeren. Dit is het geval als de executeur alleen de bevoegdheid heeft om de uitvaart te regelen en niet meer dan dat. Men spreekt in die situatie ook wel van een begrafenisexecuteur.
Degene die nog betalingen verschuldigd zijn aan de nalatenschap, moeten deze schuld betalen aan de executeur en niet aan de erfgenamen. Op verzoek van de erfgenamen moet de executeur wel inlichtingen aan de erfgenamen verschaffen.
Een voorbeeld.
Nico overlijdt. Hij is weduwnaar en laat een zoon Kees en een dochter Anja na. In zijn testament heeft Nico zijn goede vriend Pieter tot beheersexecuteur benoemd. Pieter moet de nalatenschap als het ware gereed maken voor verdeling. Een tante van Nico heeft destijds een groot bedrag geleend van Nico.
Nico heeft altijd gezegd dat tante de lening pas hoefde terug te betalen als ‘hij er niet meer was.’ Deze tante belt zoon Kees en wil het geleende bedrag aan hem overmaken. Kees wijst de tante erop dat zij niet aan hem, maar aan Pieter in zijn hoedanigheid van beheersexecuteur in de nalatenschap moet betalen.
DE EXECUTEUR EN HET BEHEER VAN DE NALATENSCHAP
Er zijn geen wettelijke regels die precies omschrijven wat er verstaan moet worden onder het beheer van de nalatenschap. In het algemeen wordt aangenomen dat hieronder alle handelingen vallen die nuttig of noodzakelijk zijn om het vermogen (geld en goederen) van de nalatenschap in stand te houden.
BOEDELBESCHRIJVING
Volgens de wet moet de executeur ervoor zorgen dat er een inventarisatie wordt gemaakt van de nalatenschap. Deze inventaris noemt men ook wel de boedelbeschrijving. Zonder dat precies duidelijk is wat de omvang van de nalatenschap is, kan de executeur zijn verdere taken ook niet goed uitvoeren.
NA DE BOEDELBESCHRIJVING
Als de boedelbeschrijving gereed is, moet de executeur de hem bekende schuldeisers aanschrijven met het verzoek een opgave te doen van het exacte bedrag van hun vordering.
Vervolgens is het de bedoeling dat de executeur de goederen van de nalatenschap te gelde maakt (bijvoorbeeld het onroerend goed verkoopt) en de erfgenamen elk het hun toekomende geldbedrag uitkeert.
SAMENWERKING TUSSEN EXECUTEUR EN ERVEN
De samenwerking tussen de executeur en de erfgenamen verloopt vaak moeizaam. Meestal worden de werkzaamheden van de executeur met argusogen gevolgd. Dat komt doordat erfgenamen vaak niet weten hoe de afwikkeling van een erfenis eigenlijk werkt. Ze begrijpen bijvoorbeeld niet waarom ze zolang op hun geld moeten wachten.
Als één van de erfgenamen is benoemd tot executeur geeft dit bij de anderen vaak het idee waarom hij wel en ik niet? Zou hij het wel goed doen en zichzelf niet bevoordelen? Ook een executeur van buiten de familie ondervindt vaak problemen. De erfgenamen vinden het vaak niet prettig dat een vreemde in de familiezaken duikt, en dat de overledene hem daar ook nog toestemming voor heeft verleend.
De executeur wil op zijn beurt graag in alle rust zijn (voor hem vaak onbekende) werk doen zonder dat de erfgenamen voortdurend over zijn schouder meekijken. Toch is het belangrijk dat hij de erfgenamen uitlegt wat hij doet, waarom en hoe hij dat doet. Zo zorgt hij ervoor dat hij een goede verstandhouding met de erfgenamen houdt.
WANNEER KOMT ER EEN EIND AAN DE WERKZAAMHEDEN VAN DE EXECUTEUR?
Normaliter eindigt de taak van een executeur op het moment dat hij zijn taak heeft volbracht. Dat is op het moment dat hij rekening en verantwoording heeft afgelegd tegenover de erfgenamen en de nalatenschap op de juiste wijze (en met instemming van)onder de erfgenamen verdeeld is.
Soms ontstaat er onenigheid tussen de executeur en de erfgenamen over de wijze waarop de executeur zijn werkzaamheden doet. De erfgenamen kunnen in een aantal situaties gezamenlijk een einde maken aan de taak van de executeur:
- Als de nalatenschap lijkt te zijn afgewikkeld, maar er komt binnen een jaar bijvoorbeeld nog een schuld boven water. De erfgenamen kunnen de executeur dan de benodigde middelen (geld) ter beschikking stellen en voor het overige het beheer van de executeur beëindigen.
- Als er meer dan anderhalf jaar verlopen is sinds het begin van het beheer door de executeur.
- Als de erfgenamen vinden dat de executeur zijn taak slecht doet, kunnen zij de kantonrechter verzoeken om de executeur van zijn taak te ontheffen.
TOT SLOT
De afwikkeling van een nalatenschap is een intensief, tijdrovend en ingewikkeld traject. Voor erven is het daarnaast vaak ook nog een emotioneel traject waarbij emoties kunnen oplopen.
Als u een testament heeft opgesteld of wilt laten opstellen is de benoeming van een executeur een belangrijke overweging. Laat u dan ook goed en uitvoerig voorlichten!
